Czym słodzić zamiast cukru? – Cała prawda o słodzikach i zamiennikach cukru
Z pewnością każdy zdaje sobie sprawę że cukier jest szkodliwy. Nie każdy jednak wie, czym można go zastąpić, by smak potraw nadal był odpowiedni, a szkodliwość mniejsza. Istnieją jednak zamienniki cukru, które warto jeść i takie, których trzeba unikać jak ognia. Opowiemy o jednych i drugich – dzięki temu przekonasz się, że warto czytać etykiety i wybierać tylko zdrowe produkty.
Produkty dostępne zamiast cukru do słodzenia – czy zawsze są zdrowe?
Rynek produktów light musiał stworzyć odpowiednie substancje, które nadadzą słodki smak potrawom i produktom, minimalizując ich kaloryczność. Znalazło się wiele substancji, które mogły być zamiennikami cukru, wiele z nich jednak miało swoje wady.
Sacharyna – pierwszy sztuczny słodzik
Sacharynę odkryto w 1879 roku w wyniku analizy związków chemicznych smoły węglowej. Jest nawet 500 razy słodsza od cukru, wykazano jednak, że prowadzi do szeregu schorzeń. Bywa silnym alergenem dla osób uczulonych na sulfonamidy. Zdarzają się po jej spożyciu bóle brzucha, wzdęcia i biegunki, dlatego obecnie prawie się jej nie stosuje.
Do niedawna pokutowało stwierdzenie, że sacharyna ma działanie kancerogenne. W roku 2004, na łamach „Annals of Oncology” ukazała się jednak publikacja mówiąca o tym, że ryzyko zwiększonego zapadania na nowotwory pod wpływem sacharyny jest znikome.
Aspartam – najczęstszy zamiennik cukru
Aspartam to związek chemiczny, składający się z kwasu asparaginowego, fenyloalaniny i metanolu. Najniebezpieczniejszy z nich jest metanol, który rozkłada się w organizmie, tworząc formaldehyd – silną neurotoksynę. Ilość aspartamu dodawana do produktów zwykle przekracza znacznie jego bezpieczną dawkę: dziennie człowiek może przyjąć go ok. 8 mg, podczas gdy litr słodzonego aspartamem napoju dostarcza go około 56 mg!
Popularność aspartamu wynika z tego, że jest nawet 160 razy słodszy od cukru, przy tym znacznie mniej kaloryczny. Niestety, jego nadmiar w diecie może powodować dolegliwości takie jak bóle i zawroty głowy, problemy skórne, zmęczenie, nudności, a nawet utratę pamięci, ataki niepokojów i stanów depresyjnych oraz drażliwość. Najpopularniejsze produkty, w których jest aspartam to: polewy do ciast, galaretki, napoje owocowe i mleczne, rozpuszczalne kawa, herbata i kakao.
Syrop glukozowo-fruktozowy
To drugi najpopularniejszy zamiennik cukru. Produkuje się go z syropu kukurydzianego, który oczyszcza się do zawartości niemal 90% fruktozy. Syrop glukozowo-fruktozowy jest bardzo słodki i tak samo niezdrowy. Zupełnie nie pomaga zniwelować spożycia cukru na diecie Powinien zajmować pierwsze miejsce na listach produktów zakazanych dla osób na diecie. Pod wpływem syropu glukozowo-fruktozowego organizm będzie gromadził znaczne ilości tłuszczu trzewnego, czyli tego wokół narządów wewnętrznych. Syrop może też wpływać na zwiększony apetyt, tycie, insulinooporność i nawet cukrzycę typu 2. ( W Suvibox oferujemy zbilansowane jedzenie pudełkowe oraz specjalnie opracowaną dietę w insulinooporności )
Syrop glukozowo-fruktozowy najczęściej wykorzystywany jest w sokach owocowych i nektarach. Często dodawany jest do jogurtów smakowych, deserów, napojów mlecznych i ciast.
E950 – acesulfam
Podobnie jak aspartam, ma bardzo dużą siłę słodzącą – blisko 200 razy większą niż cukier i nie dostarcza energii. Znacznie wzmacnia smak potraw, nie nadając charakterystycznej dla aspartamu goryczki, co coraz częściej jest powodem zmian upodobań producentów.
Jego bezpieczne spożycie to około 9 mg na kilogram masy ciała, jest więc stosunkowo bezpieczny przy zwyczajnym spożyciu. Nie jest on trawiony – w całości wchłania się w przewodzie pokarmowym i w niezmienionej postaci jest wydalany z moczem. Nadmiar jednak może być bardzo szkodliwy – acesulfam zaburza metabolizm, powoduje tycie, rozregulowuje mikroflorę jelitową i indukuje cukrzycę.
Najczęściej pojawia się w produktach przeznaczonych do obróbki termicznej, ponieważ charakteryzuje się znaczną wytrzymałością na wysokie temperatury. Stąd jego zastosowanie w ciastach, chlebie, napojach.
Czym słodzić na diecie? Zdrowe zamienniki cukru
Czym można posłodzić herbatę, by nie narażać się na niezdrowe, chemiczne substytuty cukru, a poprawić smak napoju? Jest całe mnóstwo zdrowych zamienników cukru, które można wykorzystać.
Po pierwsze jednak warto wykluczyć z diety produkty, w których wykorzystywane są te niezdrowe zamienniki. Z pewnością na rynku da się znaleźć produkty, które będą ich pozbawione. Warto też robić zakupy na lokalnym rynku czy targu, na którym często można spotkać rolników z naturalnymi produktami.
Cukier brązowy
Cukier brązowy pozyskuje się z trzciny cukrowej. Nie jest on poddawany rafinacji, czyli procesowi oczyszczania, w wyniku którego straciłby wszystkie składniki odżywcze. Taki właśnie jest cukier biały – składa się w około 99,8% z czystej sacharozy, pozbawiony jest wszystkich naturalnych składników. Przed zakupem cukru brązowego należy jednak przeczytać jego skład. Wielu producentów fałszuje bowiem swoje produkty, dodając do nich karmelu, który zmienia kolor cukru. Prawdziwy cukier brązowy określany jest „nierafinowanym cukrem trzcinowym” i tego należy szukać na półkach. Wszelkie sygnały o dodatku karmelu powinny wzbudzić podejrzliwość konsumentów.
O lepszym dla zdrowia składzie produktu decyduje obecność melasy w cukrze brązowym. Chociaż nie stanowi znacznego procentu produktu (im ciemniejszy cukier, tym jej więcej), to wprowadza do diety magnez, potas, żelazo i wapń. Nie jest ich tam zbyt wiele, mimo to brązowy cukier pozostaje lepszym wyborem niż biały. Pod względem kaloryczności brązowego cukru – różnica podobnie nie jest zbyt duża. W 100 gramach cukru białego jest ok. 406 kcal, w brązowym 390 kcal. Chociaż różnice między cukrem białym i brązowym są nieznaczne, to doskonale sprawdzi się jako dodatek do wypieków, pieczywa, deserów oraz słodzenia kawy i herbaty, choć wciąż z umiarem.
Ksylitol czy erytrytol?
Ksylitol jest cukrem brzozowym – nazwa ta jest bardzo często stosowana, jednak z chemicznego punktu widzenia nie jest odpowiednia, ponieważ ksylitol jest alkoholem cukrowym. Ulega innym procesom metabolicznym niż cukry, dlatego poleca się go osobom chorym na cukrzycę – nie wymaga udziału insuliny w trawieniu. Ma 240 kcal, czyli około dwa razy mniej niż cukier biały. Charakteryzuje się też niskim indeksem glikemicznym, dzięki czemu wolno uwalnia glukozę do krwi.
Wygląda jak zwykły cukier – to proszek w formie kryształków, pozbawiony zapachu. Naturalnie występuje w wielu owocach i warzywach, takich jak np. śliwki, maliny czy kalafior.
Wśród zdrowotnych aspektów ksylitolu ważne jest jego działanie zapobiegające próchnicy przez powstrzymywanie rozwoju bakterii streptococcorus mutans wywołującej chorobę zębów. Ksylitol nadaje się do słodzenia kawy, herbaty, deserów i ciast (oprócz drożdżowego). Ze względu na odporność na działanie wysokich temperatur można wykorzystywać ksylitol do przetworów owocowych.
Erytrytol jest nieco mniej słodki od cukru białego – o około 30%. Wymagać to będzie używania większej ilości słodzika, by uzyskać odpowiednie walory smakowe. Nie szkodzi to, jeśli chodzi o kwestie kaloryczności, ponieważ w 100 gramach erytrytolu jest zaledwie 20-40 kcal, czyli aż dziesięciokrotnie mniej niż w białym cukrze. Wpływ na to ma brak odpowiedniego mechanizmu, który rozkładałby erytrytol w naszym organizmie – jest on w ok. 90% wydalany wraz z moczem, dzięki czemu nie powoduje problemów gastrycznych. Nie powoduje też próchnicy i nieprzyjemnego posmaku w ustach. Erytrytol ma też zerowy indeks glikemiczny, nie powoduje podniesienia się poziomu insuliny we krwi – dzięki temu nie tylko znalazł zastosowanie w kuchni cukrzyków, ale też w produkcji leków.
Według danych WHO erytrytol nie ma negatywnego wpływu na zdrowie i funkcjonowanie osób o przeciętym, dobrym stanie ogólnym. Erytrytol jest antyoksydantem, nadaje się dla kobiet w ciąży, nie ma wpływu na rozwój płodu. Może jedynie zaburzać odczuwanie głodu i sytości – za te wrażenia odpowiada poziom glukozy we krwi. Erytrytol może zaburzać te wrażenia, stąd należy zwrócić na to baczną uwagę wybierając ten produkt do codziennego stosowania.
Erytrytol nadaje się do stosowania jako słodzik do napojów oraz wypieków. Właściwie nie ma ograniczeń w możliwościach jego stosowania – należy jednak pamiętać, że jest mniej sodki od cukru i często będzie trzeba dodać go nieco więcej, niż zakłada przepis sporządzony z uwzględnieniem białego cukru.
Stewia – słodzik pochodzenia roślinnego
Stewia to bylina, która ma zdolność wytwarzania słodkich glikozydów stewiolowych – około 250-350 razy słodszych od cukru. Pochodzi z terenów Brazylii i Paragwaju, gdzie określana jest miodowym liściem. Jest prawie pozbawiona kalorii, a przy tym dostarcza wielu składników odżywczych. Liście stewii, których po wysuszeniu używa się do słodzenia posiłków, zawierają witaminę C, te z grupy B oraz wapń, potas, krzem, żelazo i magnez! Warto przypomnieć, że biały cukier jest niemal czystą sacharozą, pozbawioną zupełnie składników odżywczych.
Stewia jest doskonałym wyborem dla cukrzyków: nie powoduje skoków glukozy we krwi, a nawet normalizuje poziom cukru krążącego we krwi. Stewia nie nadaje się jednak do wypieków – karmelizuje się, nie dodaje kruchości i nie spowoduje wyrastania ciast drożdżowych. Jej regularne spożywanie pomaga jednak łagodzić problemy trawienne czy zgagę. Stewia zabezpiecza też przed grzybami i bakteriami.
Istotne jest też, że stewii można używać w dwóch postaciach: jako wyciągu, który jest ok. 250-350 razy słodszy od cukru, oraz jako liści – te są słodsze od cukru jedynie 35 razy. Parzone przez dobę liście stewii mogą służyć jako słodzik w płynie.
Podsumowanie
Na rynku dostępnych jest całkiem sporo zamienników cukru. Mają one służyć nie tylko domowym potrzebom, ale też jako składniki gotowych produktów sklepowych. Warto zwracać uwagę na etykiety ulubionych dań. Często są one wzbogacane niezdrowymi dodatkami jak np. syrop glukozowo- fruktozowy. O wiele zdrowiej jest postawić na naturalne słodziki, takie jak stewia, ksylitol, erytrytol czy nawet cukier brązowy. Z pewnością ich używanie będzie bardziej pożyteczne dla organizmu.
Nie wiesz, jakich informacji szukać na etykiecie? Trudno Ci przestawić się na nowe reguły gotowania? Jeśli szukasz diety na obniżenie cukru, ale gotowanie nie jest Twoją domeną, skorzystaj z porad naszego dietetyka i wybierz dietę dla siebie. Wśród diet SuViBox doskonałą propozycją będzie dieta niskowęglowodanowa, która minimalizuje udział cukrów w menu. Pomoże ona zgubić zbędne kilogramy i obniżyć poziom cukru we krwi, zapobiegając cukrzycy. Znajdź dietę dla siebie i zadbaj o swoje zdrowie.
